Η θέση ότι η αλλαγή στην ιδιοκτησία μιας δημόσιας επιχείρησης συνεπάγεται μεταβίβαση κοινωνικού πλούτου από τους πολίτες του κράτους, και ιδιαίτερα τους φορολογούμενους, προς τους νέους ιδιοκτήτες συνιστά το σημείο αφετηρίας της ανάλυσης των διανεμητικών επιδράσεων των ιδιωτικοποιήσεων. Πριν προχωρήσουμε θα ήταν χρήσιμο να γίνει διάκριση μεταξύ των άμεσων και έμμεσων διανεμητικών επιδράσεων των ιδιωτικοποιήσεων. Οι άμεσες επιδράσεις αναφέρονται στις επιδράσεις που επηρεάζουν άμεσα την ευημερία διαφόρων κοινωνικών ομάδων (π.χ. φορολογουμένων, ιδιωτών επενδυτών) λόγω αλλαγής του ιδιοκτησιακού καθεστώτος. Οι έμμεσες επιδράσεις αναφέρονται σε αυτές που επηρεάζουν έμμεσα την ευημερία διαφόρων κοινωνικών ομάδων (π.χ. υπάλληλοι, καταναλωτές), μέσω της επίδρασης που έχει η αλλαγή στο ιδιοκτησιακό καθεστώς πάνω στους μισθούς και τα ωφελήματα των υπαλλήλων, στις τιμές και την ποιότητα των προϊόντων και υπηρεσιών που προσφέρονται από την ιδιωτικοποιημένη επιχείρηση, την ένταση της διοικητικής αδράνειας, τα εμπόδια εισόδου στην αγορά και την αποτελεσματικότητα της ρυθμιστικής παρέμβασης του κράτους.
Η πιο άμεση διανεμητική επίδραση της ιδιωτικοποίησης αφορά την τιμή πώλησης των περιουσιακών στοιχείων της δημόσιας επιχείρησης προς τους ιδιώτες επενδυτές. Πώληση σε τιμή χαμηλότερη από την πραγματική αγοραία αξία συνεπάγεται άμεση μεταφορά πλούτου από τους φορολογούμενους προς τους νέους ιδιοκτήτες/μετόχους. Προβλήματα με τις τιμές πώλησης ανακύπτουν, συνήθως, κατά τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης προβληματικών δημοσίων επιχειρήσεων. Σε αυτές τις περιπτώσεις οι χαμηλές τιμές συνιστούν δέλεαρ για την προσέλκυση ιδιωτών επενδυτών.
Η αλλαγή στο ιδιοκτησιακό καθεστώς μίας δημόσιας επιχείρησης είναι δυνατό να επιφέρει περιορισμό των εισοδημάτων και ωφελημάτων των υπαλλήλων της. Η έμμεση αυτή επίδραση της ιδιωτικοποίησης στην ευημερία των υπαλλήλων, μέσω περικοπών στα ωφελήματα τους, είναι δυνατό να αντισταθμιστεί μέσω της συμμετοχής των υπαλλήλων στο νέο μετοχικό σχήμα, και επομένως στα μελλοντικά κέρδη. Θα πρέπει να τονιστεί ότι η επίδραση στην ευημερία των υπαλλήλων της ιδιωτικοποιημένης επιχείρησης αναδεικνύει τη σημασία της διαδικασίας και μεθοδολογίας της ιδιωτικοποίησης (π.χ. δημόσια προσφορά, πώληση μετοχών απευθείας σε ιδιώτες, πώληση μετοχών σε υπαλλήλους της επιχείρησης, εξεύρεση στρατηγικού επενδυτή).
Μία άλλη έμμεση διανεμητική επίδραση της ιδιωτικοποίησης αφορά την ευημερία των καταναλωτών. Ο προσανατολισμός των στρατηγικών αποφάσεων της ιδιωτικοποιημένης επιχείρησης προς το κέρδος, αντί για την προαγωγή της κοινωνικής ευημερίας, είναι δυνατόν να οδηγήσει σε συρρίκνωση της παραγωγής, ή αύξηση των τιμών, ή/και υποβάθμιση της ποιότητας των προϊόντων/υπηρεσιών. Κρίσιμο ρόλο για την εκτίμηση της επίδρασης της ιδιωτικοποίησης στους καταναλωτές διαδραματίζει ο ανταγωνισμός στην αγορά. Η απουσία ισχυρής ανταγωνιστικής πίεσης είναι δυνατόν να επιτείνει την αρνητική επίδραση της ιδιωτικοποίησης στους καταναλωτές. Αντιθέτως, όταν υπάρχει αποτελεσματικός ανταγωνισμός στην αγορά η ιδιωτικοποίηση τείνει να περιορίσει τη διοικητική αδράνεια της επιχείρησης. Στο βαθμό που η βελτίωση της εσωτερικής αποδοτικότητας της ιδιωτικοποιημένης επιχείρησης θα μεταφραστεί σε πιο ορθολογικές διοικητικές αποφάσεις και καλύτερο διοικητικό έλεγχο, οι καταναλωτές αναμένεται να επωφεληθούν από την ιδιωτικοποίηση.
Καταληκτικά, μία ολοκληρωμένη ανάλυση των διανεμητικών επιδράσεων της ιδιωτικοποίησης θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την τιμή και τη διαδικασία πώλησης της δημόσιας επιχείρησης, την ένταση του ανταγωνισμού στην αγορά, και το ρόλο της ρυθμιστικής παρέμβασης του κράτους μέσω των ρυθμιστικών κλαδικών αρχών. Σε κάθε περίπτωση διαφορετική στάθμιση της ευημερία επιμέρους κοινωνικών ομάδων (π.χ. υπαλλήλων, φορολογουμένων, μετόχων, καταναλωτών) είναι δυνατό να οδηγεί σε διαφορετικό βαθμό αποδοχής ή απόρριψης της ιδιωτικοποίησης δημοσίων επιχειρήσεων.
No comments:
Post a Comment